Back
ทวีปทั้ง ๔- มหาสมุทรทั้ง ๔


ผู้ที่เคยอ่านหนังสือเกี่ยวกับพระเจ้าจักรพรรดิ (universalmonarch) ตามคติของพราหมณ์ที่แม้แต่ในพระไตรปิฎกก็กล่าวถึงข้อความที่เรามักได้ยินถึงเดชานุภาพของพระเจ้าจักรพรรดิว่าพระองค์ทรงปกครองโลกทั้งปวงคือ ทรงปกครองทวีปทั้ง ๔ โดยมีมหาสมุทรทั้ง ๔ เป็นขอบเขต ปัญหาก็เกิดมีว่า "ทวีปทั้ง ๔" และ "มหาสมุทรทั้ง ๔" นั้นตรงกับ "ทวีป" และ "มหาสมุทร" ในปัจจุบันหรือไม่

หนังสือ "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี และประกาศราชบัณฑิตยสถาน" เรื่องกำหนดชื่อทวีป ประเทศ เมืองหลวง มหาสมุทร ทะเล และเกาะ ตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องกำหนดชื่อประเทศและเมืองหลวง ลงวันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ ได้แบ่งทวีปออกเป็น ๗ ทวีป คือ

๑.
Africa แอฟริกา
๒.
Antarctica แอนตาร์กติกา
๓.
Australia ออสเตรเลีย
๔.
Asia เอเชีย
๕.
Europe ยุโรป
๖.
North America อเมริกาเหนือ
๗.
South America อเมริกาใต้

และแบ่งมหาสมุทรออกเป็น ๔ มหาสมุทร คือ

๑.
Pacific Ocean มหาสมุทรแปซิฟิก
๒.
Indian Ocean มหาสมุทรอินเดีย
๓.
Atlantic Ocean มหาสมุทรแอตแลนติก
๔.
Arctic Ocean มหาสมุทรอาร์กติก

จากการแบ่งทวีปและมหาสมุทรนี้ เฉพาะมหาสมุทรแบ่งเป็น ๔ อย่างเดียวกันในเรื่องเกี่ยวกับพระเจ้าจักรพรรดิ แต่ทวีปแบ่งเป็น ๗ มากกว่าที่เกี่ยวกับพระเจ้าจักรพรรดิ ปัญหาก็อยู่ที่ว่า ในเรื่องเกี่ยวกับพระราชอำนาจของพระเจ้าจักรพรรดิที่ครอบงำทวีปทั้ง ๔ และมีมหาสมุทรทั้ง ๔ เป็นขอบเขตนั้น หมายถึงทวีปและมหาสมุทรอะไรบ้าง

ในหนังสือ "ไตรภูมิพระร่วง" หรือ "เตภูมิกถา" ได้กล่าวถึงทวีป ทั้ง ๔ ไว้ ได้แก่ ชมพูทวีปอยู่ทางทิศใต้ บุรพวิเทหทวีปอยู่ทางทิศตะวันออก อุตตรกุรุทวีปอยู่ทางเหนือ และอมรโคยานทวีปอยู่ทางทิศตะวันตก ทั้งยังได้บอกลักษณะหน้าตาของมนุษย์ในทวีปทั้ง ๔ ไว้ว่า พวกที่อยู่ในชมพูทวีปหน้ารูปไข่คล้ายดุมเกวียน พวกที่อยู่ในบุรพวิเทหทวีปหน้ากลมเหมือนเดือนเพ็ญ ผู้ที่อยู่ในอุตตรกุรุทวีป หน้ารูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส และพวกที่อยู่ในอมรโคยานทวีปหน้าเหมือนพระจันทร์ในวันแรม ๘ ค่ำ หรือพระจันทร์ครึ่งซีก

มนุษย์ในชมพูทวีปอายุอาจสั้นหรือยาวก็ได้ ถ้าสมัยใดมนุษย์มีศีลธรรมอายุก็จะยืน ถ้ามนุษย์ไร้ศีลธรรมอายุก็จะสั้น ส่วนมนุษย์ในบุรพวิเทหทวีปอายุจะยืนได้ ๑๐๐ ปี จึงตาย มนุษย์ในอมรโคยานทวีป อายุจะยืนได้ถึง ๔๐๐ ปี และมนุษย์ในอุตตรกุรุทวีป อายุจะยืนได้ถึง ๑,๐๐๐ ปีจึงตาย อายุของมนุษย์ในทวีปทั้ง ๓ นี้ไม่เพิ่มขึ้นหรือลดลงเลย เพราะเป็นผู้ตั้งอยู่ในเบญจศีลตลอดชีวิต มนุษย์ในอุตตรกุรุทวีปมีรูปร่างสมทรงไม่สูง ไม่ต่ำ ไม่อ้วน ไม่ผอม ดูงามด้วยรูปทรงสมส่วน มีเรี่ยวแรงกำลังกายคงที่ไม่เสื่อมถอยไปตามวัยตั้งแต่หนุ่มจนแก่ผู้หญิงงามทุกคน ผิวพรรณงามดั่งทองคำสุกเหลือง เป็นที่พึงใจของชายทุกคน ผู้ชายก็มีรูปร่างผิวพรรณงามเหมือนหนุ่มอายุ ๒๐ ปี เมื่อเจริญวัยเป็นหนุ่มสาวเมื่อแรกรักกันจะอยู่ครองเรือนเป็นสามีภรรยากันและร่วมรักกันเพียง ๗ วันเท่านั้น ต่อจากนั้นจะไม่ร่วมรักกันเลยจนสิ้นอายุ ๑,๐๐๐ ปี ดุจดังพระอรหันต์ผู้หมดกิเลส

ในหนังสือ "จักกวาฬทีปนี" บอกว่า ทวีปทั้ง ๔ นี้ แต่ละทวีปยังมีทวีปเล็ก ๕๐๐ ทวีปเป็นบริวาร ทวีปเล็กจึงมีรวมประมาณ ๒,๐๐๐ ทวีป

ส่วนคำว่า "มหาสมุทร" นั้น ในบาลีเรียกว่า "สาคร" ก็มี จักกวาฬทีปนี ได้อ้างฎีกาอนมตัคคสังยุตว่า มหาสมุทรนั้นมี ๔ คือ ทักษิณสมุทร (ทะเลใต้) ปัจฉิมสมุทร (ทะเลตะวันตก) อุตรสมุทร (ทะเลเหนือ) และปาจีนสมุทร (ทะเลตะวันออก)

ฎีกาชินาลังการ เป็นต้นได้อธิบายสืบไปว่า เพราะข้างทิศใต้ในเขาสิเนรุเป็นสีแก้วมณีอินทนิล ดังนั้น ทะเลอันรัศมีแก้วมณีอินทนิลนั้นแผ่ถึงจึงปรากฏราวกะว่ามีสีเขียวไปด้วย เพราะฉะนั้น ทะเลนั้นจึงชื่อ นีลสาคร (นีล = เขียว) เพราะข้างทิศตะวันตกเป็นสีเงิน ดังนั้นทะเลที่อยู่ตรงหน้าจึงปรากฏเป็นสีขาวดุจสีน้ำนมไปด้วย เพราะฉะนั้นทะเลนั้นจึงชื่อขีรสาคร (ขีร = น้ำนม) เพราะข้างทิศตะวันตกเป็นสีแก้วผลึก ดังนั้นทะเลที่อยู่ตรงหน้าจึงปรากฏเป็นสีแก้วผลึกไปด้วย เพราะฉะนั้นทะเลนั้นจึงชื่อผลิกสาคร (ผลิก = แก้วผลึก) และเพราะข้างทิศเหนือเป็นสีทอง ดังนั้นทะเลที่อยู่ตรงหน้าจึงปรากฏเป็นสีเหลืองไปด้วย เพราะฉะนั้น ทะเลนั้นจึงชื่อ ปีตสาคร (ปีต = เหลือง)

ดังนั้น มหาสมุทรทั้ง ๔ จึงได้แก่ นีลสาคร ขีรสาคร ผลิกสาคร และ ปีตสาคร นั่นเอง.

จำนงค์ ทองประเสริฐ
๔ มิถุนายน๒๕๓๔
Back