ในบรรดาอาชีพต่าง ๆ ในประเทศไทยนี้ ไม่มีอาชีพใดที่จะได้รับเกียรติสูงส่งยิ่งไปกว่า "อาชีพครู" อีกแล้ว แม้ครูจะเคยรู้สึกน้อยเนื้อต่ำใจว่า มีคนเขาเปรียบครูเสมือน "เรือจ้าง" ก็ตาม อย่างน้อยเรือจ้างก็สามารถช่วยทำให้คนข้ามฟาก ได้สำเร็จ แต่ถ้าหากครูไม่รู้จักพัฒนาตัวเองให้มีความรู้ความสามารถสูงยิ่งขึ้น ครูก็คงจะต้องเป็น "เรือจ้าง" ตลอดไป ดีไม่ดีเมื่อพาเขาถึงฝั่งแล้ว เขาอาจจะถีบหัวเรือด้วยก็มีเหมือนกัน ที่ถูกแล้วครูควรจะพัฒนาตัวเองจากเรือจ้างที่ใช้ข้ามฟากตามแม่น้ำลำคลอง ให้เป็น "เรือใบ" หรือ "เรือสินค้า" ขนาดใหญ่ ที่สามารถช่วยให้คนข้ามทะเล มหาสมุทรไปยังอีกทวีปหนึ่งได้ ปัญหาก็อยู่ที่ว่า ครู ได้พัฒนาตัวเองจาก "เรือจ้าง" ให้เป็น "เรือเดินทะเล" ได้หรือยังเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม อาชีพครู แม้จะมีเงินเดือนต่ำ มีเกียรติแบบลม ๆ แล้ง ๆ ต่ำกว่าอาชีพทั่ว ๆ ไป อย่างอาชีพตุลาการ ผู้พิพากษา หรือนักการเมือง แต่เกียรติของครูเป็นเกียรติที่มั่นคงถาวร ผิดกับเกียรติในด้านอื่น ๆ ซึ่งมักจะเป็นเกียรติ ชั่วครู่ชั่วยามเท่านั้น

สิ่งที่ครูน่าจะภาคภูมิใจมากก็คือ เมื่อเปิดการศึกษาในแต่ละปี ไม่ว่าจะเป็นโรงเรียนอนุบาล โรงเรียนประถมศึกษา โรงเรียนมัธยมศึกษา หรือสถาบันอุดมศึกษาก็ตาม จะต้องมีประเพณี "ไหว้ครู" กันทุกโรงเรียนทุกสถาบัน ผิดกับอาชีพอื่น ๆ แม้จะสูงส่งเพียงใด ก็ไม่เคยปรากฏว่ามี "พิธีไหว้" อย่าง "ไหว้ครู" เลย

ศาสตราจารย์อำไพ สุจริตกุล แห่งคณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เขียนไว้ในงานวิจัยเกี่ยวกับ "การศึกษา" ในโครงการวิจัยเฉลิมฉลองสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ ครบ ๓๖ พรรษา ของสถาบันไทยศึกษาตอนหนึ่ง ซึ่งได้กล่าวถึง "การไหว้ครู" ไว้ดังนี้

"ตามธรรมเนียมไทย คนที่ไม่รู้จักบุญคุณของครูบาอาจารย์เป็นคนที่น่ารังเกียจและมักถูกเหยียดหยามว่าเป็นคนเนรคุณ เพราะในโบราณกาลถือกันว่าครูเป็นผู้มีบุญคุณแก่ศิษย์รองจากพ่อแม่บังเกิดเกล้า หรือถือว่าเป็นพ่อแม่ที่สองก็ว่าได้ จึงมีคำกล่าวต่อเนื่องกันวา "ข้าพเจ้าขอบูชาพระศรีรัตนตรัย คุณบิดามารดา ครูบาอาจารย์ ..." ในการกราบ ๕ ครั้ง ที่ผู้ใหญ่สอนให้เด็กไหว้พระสวดมนต์บูชาคุณก่อนนอน ฉะนั้น "ถ้าศิษย์คนใดดูถูกดูหมิ่นครูก็ถือกันว่าเป็นคนที่ใช้ไม่ได้ ขาดความกตัญญู เรียนวิชาความรู้อะไรไปก็จะเสื่อมหมด ดังมีนิทานเล่าถึงศิษย์อกตัญญูไว้หลายเรื่อง เช่น ที่รู้กันแพร่หลายก็คือ คนที่เรียนวิชาเสกมะม่วงจากคนขอทาน... และมานพหนุ่มเรียนวิชากลืนดาบจากชายทุคตะเข็ญใจ ได้แสดงวิชากลืนดาบจนเป็นที่โปรดปรานของพระราชา เมื่อพระราชาตรัสถามถึงครู ก็ไม่ยอมตอบตามความจริง ครั้นแสดงให้ทอดพระเนตรอีกครั้งหนึ่ง ดาบก็บาดเอาถึงแก่ความตาย"

"นอกจากจะเคารพบูชาครูผู้สอนความรู้ให้โดยตรงแล้ว แม้แต่ความรู้ที่ผู้เรียนไปจดจำเอามาจากผู้อื่น แล้วนำความรู้นั้นมาใช้ เช่นเห็นใครร้องหรือร่ายรำ เล่นดนตรีต่าง ๆ เป็นที่ชอบใจ ก็จดจำของเขาไว้ แล้วนำมารำหรือเอาแบบอย่างเขาเล่นบ้าง แม้แต่ได้อ่านบทกวีหรือคำประพันธ์ชอบใจวิธีแต่งวิธีเขียน การใช้ถ้อยคำสำนวนโวหาร ก็จดจำไว้ นำมาใช้ในโอกาสต่าง ๆ เช่นนี้ คนไทยโบราณก็ยังเคารพนับถือเจ้าของเดิมผู้แต่งหรือผู้ประพันธ์ว่าเป็นครูของตนเช่นกัน เรียกว่า ครูพัก - ลักจำ หรือ ครูพักอักษร สมบัติ พลายน้อย ได้ยกตัวอย่าง บทไหว้ครูของนักเพลงพื้นบ้านบทหนึ่งดังนี้

อีกบทหนึ่งว่า

ท่านผู้ฟังจะเห็นได้ว่า ในสังคมไทยเรานั้น เราให้เกียรติและยกย่อง ครูบาอาจารย์ไว้สูงมาก เพราะท่านเป็นผู้สอนให้ทราบว่าคำใดควรจะออกเสียงอย่างไร สอนให้เรารู้จักผิดชอบชั่วดี เพื่อเราจะได้นำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันของเรา และจะมีผลกระทบไปยังสังคมอีกด้วย.